احکام حلق (قرآن)در آیات قرآن به برخی از احکام حلق اشاره شده است. ۱ - حکم حلق قبل از قربانیحکم حلق قبل از ذبح عبارت است از: ۱.۱ - در محل قربانیحرمت تراشيدن سر (حلق) بر مُحْرِم محصور، قبل از ذبح قربانى در جايگاه خودش: «... فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ وَ لا تَحْلِقُوا رُؤُسَكُمْ حَتَّى يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهُ ...؛... و اگر محصور شديد (و از اتمام آن به جهت بيمارى يا ممانعت دشمن بازمانديد)، آنچه از قربانى فراهم شود ذبح كنيد، (و از احرام خارج شويد)!. و سرهاى خود را نتراشيد، تا قربانى به محلّش برسد (و در قربانگاه ذبح شود)....» طبق مذهب شیعه امامیّه، محلّ قربانى براى حاجى محصور بر اثر بيمارى، حرم و براى محصور بر اثر جلوگيرى دشمن، مكانى است كه محصور شده؛ چنانكه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله در سال حدیبیّه، قربانى خود را در همان محلّ نحر كرد با اينكه بنا بر قولى، حديبيّه جزء حرم نيست. ۱.۲ - همراهدارنده قربانیحرمت تراشيدن سر (حلق) بر مُحْرِمانِ همراه دارنده قربانی، پيش از قربانى كردن: «... فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ وَ لا تَحْلِقُوا رُؤُسَكُمْ حَتَّى يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهُ ...؛... و اگر محصور شديد (و از اتمام آن به جهت بيمارى يا ممانعت دشمن بازمانديد)، آنچه از قربانى فراهم شود ذبح كنيد، (و از احرام خارج شويد)!. و سرهاى خود را نتراشيد، تا قربانى به محلّش برسد (و در قربانگاه ذبح شود)....» امام صادق علیه‌السلام از پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله نقل كرده‌اند: حاجى نمى‌تواند مُحِلّ بشود، به دليل قربانى كه همراه اوست، زيرا خداوند فرمود: لاتحلقوا رءوسكم و در تفسير جمله «حتّى يبلغ الهدى محلّه» گفته شده: تا اينكه قربانى (اگر شتر است) نحر يا (اگر شتر نيست) ذبح شود. ۱.۳ - محرم بیمارجواز تراشيدن سر (حلق) بر مُحْرِم بیمار، پيش از قربانى با پرداخت فدیه: «... وَ لا تَحْلِقُوا رُؤُسَكُمْ حَتَّى يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهُ فَمَنْ كانَ مِنْكُمْ مَرِيضاً أَوْ بِهِ أَذىً مِنْ رَأْسِهِ فَفِدْيَةٌ مِنْ صِيامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ ...؛... و سرهاى خود را نتراشيد، تا قربانى به محلّش برسد (و در قربانگاه ذبح شود). و اگر كسى از شما بيمار بود، و يا ناراحتى در سر داشت، و ناچار بود سر خود را پيش از آن بتراشد، بايد با روزه يا صدقه يا گوسفند كفاره دهد....» مقصود از مريض، به قرينه «أو به أذى من رأسه» مرضى است كه مداواى آن در گرو تراشيدن سر باشد. منظور از «به أذى» آزارى است كه از غير ناحيه مرض، همانند وجود حشرات در موهاى مُحْرِم باشد. ۱.۴ - محرم معذورجواز تراشيدن سر، پيش از قربانى بر مُحْرِم معذور (كسى كه در سر ناراحتى دارد) با پرداخت فديه: «... وَ لا تَحْلِقُوا رُؤُسَكُمْ حَتَّى يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهُ فَمَنْ كانَ مِنْكُمْ مَرِيضاً أَوْ بِهِ أَذىً مِنْ رَأْسِهِ فَفِدْيَةٌ مِنْ صِيامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ ...؛... و سرهاى خود را نتراشيد، تا قربانى به محلّش برسد (و در قربانگاه ذبح شود). و اگر كسى از شما بيمار بود، و يا ناراحتى در سر داشت، و ناچار بود سر خود را پيش از آن بتراشد، بايد با روزه يا صدقه يا گوسفند كفاره دهد....» مقصود از مريض، به قرينه «أو به أذى من رأسه» مرضى است كه مداواى آن در گرو تراشيدن سر باشد. منظور از «به أذى» آزارى است كه از غير ناحيه مرض، همانند وجود حشرات در موهاى مُحْرِم باشد. ۲ - حکم حلق بعد از قربانیتراشيدن سر (حلق) پس از قربانى، راه خروج از احرام حج: «... فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ وَ لا تَحْلِقُوا رُؤُسَكُمْ حَتَّى يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهُ ...؛... و اگر محصور شديد (و از اتمام آن به جهت بيمارى يا ممانعت دشمن بازمانديد)، آنچه از قربانى فراهم شود ذبح كنيد، (و از احرام خارج شويد)!. و سرهاى خود را نتراشيد، تا قربانى به محلّش برسد (و در قربانگاه ذبح شود)....» ۳ - عناوین مرتبطحلق در حج (قرآن). ۴ - پانویس۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۲، ص۱۱۷، برگرفته از مقاله «احکام حلق». |